CZYM ZAJMUJE SIĘ PORADNIA PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNA?
Zdarza się, że coś nas niepokoi albo budzi nasze wątpliwości w zachowaniu dziecka – w kontekście jego rozwoju, umiejętności uczenia się, zachowania czy sfery emocji. Warto w takiej sytuacji skorzystać ze wsparcia.
Poradnia psychologiczno – pedagogiczna to miejsce, w którym nie tylko otrzymamy pomoc w przypadku trudności, ale także zyskamy wiedzę na temat rozwoju dziecka, zadbamy o profilaktykę i dowiemy się, na co zwrócić uwagę.
Dziecko jest zgłaszane do poradni psychologiczno – pedagogicznej zawsze przez rodzica, nawet jeśli wykonanie badań sugeruje szkoła lub przedszkole. Ostateczną decyzję o wizycie w poradni podejmuje rodzic. Rodzic może zgłosić dziecko do poradni nie tylko w przypadku pojawienia się większych lub mniejszych trudności w funkcjonowaniu, ale również wtedy, gdy chce zasięgnąć opinii profilaktycznie. Specjaliści posiadający fachową wiedzę i doświadczenie mogą zasugerować rozwiązania stymulujące rozwój. Pokażą również, na co zwracać uwagę i wyjaśnią, które zachowania dziecka powinny wzbudzić niepokój.
Praca poradni opiera się nie tylko na diagnozie i terapii zaburzeń rozwojowych (takich jak dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia), zaburzeń mowy (wsparcie logopedyczne), diagnozie specyficznych potrzeb edukacyjnych i poziomu rozwoju dziecka ale także na wspieraniu funkcji rodziny w szczególności wychowawczej i edukacyjnej.
Rodzic, który obserwuje dziecko w codziennych sytuacjach, może zauważyć, że niektóre wyzwania przerastają możliwości dziecka. To, co szczególnie powinno zwrócić uwagę rodzica i sugerować potrzebę konsultacji w poradni psychologiczno – pedagogicznej dotyczy między innymi problemów:
- Z umiejętnością uczenia się czy przyswajania wiedzy;
- Emocjonalnych (nadmiernej lękliwości, płaczliwości czy agresji);
- Społecznych (nawiązywania i utrzymywania relacji z rówieśnikami, samotne zabawy);
- Adaptacyjnych;
- Komunikacyjnych.
Momentem, w którym znaczna grupa rodziców decyduje się na konsultacje w poradni, jest również etap poprzedzający rozpoczęcie edukacji wczesnoszkolnej. W oddziale przedszkolnym, na poziomie „zerówki”, pojawia się często pytanie i wątpliwość „Czy moje dziecko jest gotowe do podjęcia nauki w klasie pierwszej?”. Zdarza się, że dziecko potrzebuje jeszcze roku, aby ugruntować wiedzę niezbędną do rozpoczęcia edukacji lub jest w pełni gotowe pod względem edukacyjnym, a niedojrzałe emocjonalnie, specjaliści dokonują wtedy diagnozy i na podstawie uzyskanych wyników mogą sugerować odroczenie od spełniania obowiązku szkolnego. Jednakże ostateczna decyzja o ewentualnym wydłużeniu edukacji przedszkolnej i tak należy do rodziców.
Warto również wspomnieć o jeszcze jednej sytuacji wskazującej na potrzebę zgłoszenia się do poradni. Dotyczy to dzieci o ponadprzeciętnych zdolnościach edukacyjnych. Taki uczeń, uzdolniony najczęściej w danej dziedzinie np. matematyce, może mieć zaleconą realizację indywidualnego programu lub toku nauki. Możemy mieć wtedy pewność, że działania edukacyjne są maksymalnie dopasowane do potrzeb dziecka.
Opinia jest dokumentem najczęściej kończącym proces diagnostyczny w poradni psychologiczno – pedagogicznej, choć nie musi. Warto podkreślić, że opinia zawiera nie tylko podsumowanie działań diagnostycznych ale również zalecenia do pracy z dzieckiem, zarówno dla nauczycieli, jak i rodziców. Specjaliści nie tylko więc badają poziom funkcjonowania, ale również wskazują na metody pracy najlepiej dopasowane do jego potrzeb i możliwości.
Warto więc korzystać ze wsparcia Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej.
ZASADY ORGANIZACJI
POMOCY PSYCHOLOGICZNO -PEDAGOGICZNEJ
W PRZEDSZKOLU
W naszym przedszkolu zgodnie z ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach organizowane są dodatkowe zajęcia dla dzieci:
- W przypadku stwierdzenia, że dziecko ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne wymaga objęcia pomocą psychologiczno – pedagogiczną, odpowiednio nauczyciel, wychowawcy grup wychowawczych lub specjalista niezwłocznie udzielają uczniowi tej pomocy w trakcie bieżącej pracy i informują o tym dyrektora przedszkola.
- Dyrektor przedszkola organizuje pomoc psychologiczno-pedagogiczną.
- Korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu jest dobrowolne i nieodpłatne.
- Formy udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu:
• w trakcie bieżącej pracy z dzieckiem;
• poprzez zintegrowane (wspólne) działania nauczycieli i specjalistów;
• zajęcia rozwijające uzdolnienia (dla dzieci szczególnie uzdolnionych);
• zajęcia specjalistyczne: korekcyjno-kompensacyjne (dla dzieci z zaburzeniami
i odchyleniami rozwojowymi, także ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się), logopedyczne (dla dzieci z deficytami kompetencji i zaburzeniami sprawności językowych), rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne (dla dzieci przejawiających trudności w funkcjonowaniu społecznym) i inne zajęcia o charakterze terapeutycznym (dla dzieci z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi mającymi problemy w funkcjonowaniu w przedszkolu oraz z aktywnym i pełnym uczestnictwem w życiu przedszkola);
• zindywidualizowanej ścieżki realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci, które mogą uczęszczać do przedszkola, ale ze względu na stan zdrowia nie mogą realizować wszystkich zajęć wychowania przedszkolnego i wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb edukacyjnych (objęcie dziecka zindywidualizowana ścieżką wymaga opinii publicznej poradni);
• porad i konsultacji, warsztatów i szkoleń – dla rodziców i nauczycieli. - Godzina zajęć specjalistycznych trwa 45 minut. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie zajęć specjalistycznych w czasie krótszym niż 45 minut, z zachowaniem ustalonego dla dziecka łącznego tygodniowego czasu tych zajęć jeżeli jest to uzasadnione potrzebami dziecka.
- Godzina zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych trwa 60 minut. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie zajęć rewalidacyjnych w czasie krótszym niż 60 minut, z zachowaniem ustalonego dla dziecka łącznego tygodniowego czasu tych zajęć jeżeli jest to uzasadnione potrzebami dziecka.
Celem wszystkich działań jest wspieranie funkcjonowania dziecka w grupie rówieśników
- Zindywidualizowaną ścieżkę realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego – obejmuje ona zajęcia wychowania przedszkolnego (w przypadku przedszkola) realizowane przez ucznia wspólnie z oddziałem oraz indywidualnie z uczniem.
Dla kogo organizowane: dla dzieci, które mogą uczęszczać do przedszkola, ale ze względu na trudności w funkcjonowaniu wynikające w szczególności ze stanu zdrowia, nie mogą realizować wszystkich zajęć wspólnie z oddziałem przedszkolnym i wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb edukacyjnych. Objęcie ucznia wsparciem w formie zindywidualizowanej ścieżki będzie wymagało opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, z której będzie wynikała potrzeba objęcia ucznia pomocą w tej formie. Dyrektor za zgodą rodziców dziecka występuje do publicznej poradni z wnioskiem o opinię w sprawie zindywidualizowanej ścieżki edukacyjnej dla dziecka. - Indywidualne nauczanie jest formą kształcenia przeznaczoną tylko dla dzieci chorych, którym stan zdrowia czasowo uniemożliwia chodzenie do przedszkola np. 6 latek po wypadku, z urazami, z ciężkimi chorobami np. nowotworowymi. takie dziecko nie może uczęszczać do przedszkola i dlatego realizuje obowiązek przedszkolny w domu
- O ustalonych dla dziecka formach, okresie udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej oraz wymiarze godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, Dyrektor przedszkola informuje pisemnie. Ponadto, w przypadku gdy udzielana uczniowi pomoc psychologiczno-pedagogiczna nie przynosi efektów i nie następuje poprawa funkcjonowania ucznia, dyrektor przedszkola, szkoły i placówki, za zgodą rodziców ucznia, powinien wystąpić do poradni psychologiczno-pedagogicznej z wnioskiem o przeprowadzenie pogłębionej diagnozy specjalistycznej problemu ucznia w celu wskazania sposobu rozwiązania tego problemu.
- Uczeń z niepełnosprawnością to uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, który z uwagi na zaburzenia i odchylenia rozwojowe o zróżnicowanej etiologii, wymaga zastosowania specjalnej organizacji procesu edukacyjnego w zakresie: organizacji warunków technicznych, metod i środków stosowanych w procesie dydaktycznym, kształtowania relacji społecznych, współpracy ze środowiskiem rodzinnym.
Dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego to:
• dzieci niesłyszące i słabosłyszące;
• niewidome i słabowidzące;
• z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;
• z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym;
• z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera
• z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Uczniowi objętemu kształceniem specjalnym dostosowuje się program nauczania do jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych. Powołany zespół ds. niepełnosprawności i pomocy psychologiczno – pedagogicznej, opracowuje dla dziecka indywidualny program edukacyjno – terapeutyczny (IPET), uwzględniający przede wszystkim zalecenia zawarte w orzeczeniu, ale również na podstawie wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, który opracowuje zespół.
Rodzice włączeni są w pracę tego zespołu:
• Mogą być inicjatorami organizowania w przedszkolu pomocy psychologiczno-pedagogicznej swojemu dziecku.
• Mogą występować z wnioskiem o zorganizowanie zindywidualizowanej ścieżki realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego.
• Mogą zapoznać się z proponowanymi przez przedszkole formami udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dziecka i rodzica – na początku roku szkolnego.
• Mają możliwość zapoznania się z indywidualnym lub grupowym planem pracy z dzieckiem.
• Mogą korzystać z porad i konsultacji psychologa, logopedy, terapeuty pedagogicznego, wychowawcy i dyrektora.
ETAPY UDZIELANIA POMOCY PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNEJ
- Nauczyciel lub specjalista na podstawie obserwacji dziecka w grupie lub badań przesiewowych, stwierdza, że uczeń wymaga pomocy psychologiczno – pedagogicznej (ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne):
a) udziela ww. pomocy w trakcie bieżącej pracy z uczniem,
b) informuje o konieczności objęcia ucznia pomocą psychologiczno – pedagogiczną wychowawcę, - Wychowawca ucznia:
a) informuje innych nauczycieli i specjalistów o potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno- pedagogiczną w trakcie bieżącej pracy z uczniem,
b) w razie potrzeby koordynuje udzielanie pomocy psychologiczno- pedagogicznej w ramach zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów oraz w trakcie bieżącej pracy,
c) w przypadku, gdy wychowawca stwierdza, iż konieczne jest objęcie ucznia inną formą lub formami pomocy PPP określonymi w rozporządzeniu, informuje o tym dyrektora przedszkola. - Dyrektor przedszkola po przyjęciu powyższej informacji:
a) ustala formy udzielania pomocy psychologiczno- pedagogicznej, okres ich udzielania, wymiar godzin, w których będą realizowane,
b) przekazuje pisemnie i niezwłocznie informacje rodzicom o formach udzielanej pomocy, okresie ich udzielania oraz wymiarze godzin ich realizacji.
Co powinno zaniepokoić rodzica!
Na całokształt rozwoju dziecka i jego powodzenia szkolne w dużej mierze wpływa mowa. Jest ona ważnym elementem w nawiązywaniu kontaktów społecznych, daje możliwość prawidłowych relacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie własnych sądów, uczuć i upodobań. Zaburzenia i wady wymowy w znacznym stopniu utrudniają osiąganie tych zdolności i sukcesów w szkole. Niezaspokojenie potrzeby prawidłowego mówienia we właściwym czasie wywołuje wiele komplikacji społecznych
Co potrafi dziecko na poszczególnym etapie rozwoju??
Dziecko 2-3 letnie
- Wymawia wszystkie samogłoski
- Wymawia większość spółgłosek (p, b, m, t, w, f, ś, ź, ć, dź, ń, j, k, g, ki, gi, h, t, d, n, l
- Głoski trudniejsze zastępuje łatwiejszymi;
- Mogą pojawić się głoski syczące: s, z, c, dz;
- Mogą pojawić się też głoski szumiące: sz, ż, cz, dż, ale często zastępowane są syczącymi i ciszącymi;
- Głoska r bywa zastępowana przez l;
- Słownik dziecka wzbogaca się do około tysiąca słów, buduje proste zdania;
- Przyswaja sobie pierwsze reguły gramatyczne.
Dziecko 4-5 letnie
- W mowie mogą występować uproszczenia, przestawianie wyrazów, sylab oraz neologizmy;
- Utrwalają się głoski syczące i szumiące, ale bywają jeszcze zastępowane syczącymi, rzadziej ciszącymi;
- Pojawia się głoska r;
- Powstają wypowiedzi wieloczłonowe – o dużym ładunku informacyjnym;
- Zadaje bardzo dużo pytań;
Dziecko 6 – letnie
- Powinno wymawiać prawidłowo wszystkie głoski języka polskiego;
- Poprawnie buduje zdania pod względem logiki, gramatyki i składni;
- Stosuje właściwy akcent, rytm, i melodię.
Co powinno zaniepokoić rodzica?
Dzieci 2 – 3 letnie
1. Negatywna ocena rozumienia poleceń słownych – nie rozumie i nie wykonuje poleceń.
2. Negatywna ocena umiejętności wypowiadania się
- Nie podejmuje prób wypowiadania się,
- Zamiast wyrazów wypowiada pojedyncze głoski,
- Wypowiada pojedyncze wyrazy bez prób łączenia ich w wyrażenia lub proste zdania.
3. Negatywna ocena wypowiadania dźwięków mowy i wyrazów:
- Wymawia dźwięki w taki sposób, że jego wypowiedź jest całkowicie niezrozumiała dla otoczenia; wymawia dźwięki w postaci zdeformowanej, np. międzyzębowo,
- Wymawia tylko pojedyncze dźwięki zamiast wyrazów,
- Ma głos chrapliwy, matowy, nosowy albo zbyt wysoki.
4. Negatywna ocena budowy i sprawności aparatu artykulacyjnego:
- Nie potrafi wykonać kilku podstawowych układów narządów artykulacyjnych, np. cmokanie, nadymanie policzków, wysuwanie i chowanie języka, zabawa „w konika”, oblizywanie językiem warg, unoszenie czubka języka do górnych dziąseł,
- Obserwuje się nieprawidłowości w budowie aparatu artykulacyjnego, np. skrócone wędzidełko języka,
- Obserwuje się jakąkolwiek nieprawidłowość w funkcjonowaniu aparatu artykulacyjnego, np. przetrwały niemowlęcy typ połykania, nawykowe oddychanie torem ustnym, słabą pionizacją języka, ogryzanie paznokci, nagryzanie warg, ssanie kciuka i inne.
Dzieci 4 – 5 letnie
1. Negatywna ocena rozumienia poleceń słownych: – nie wykonuje poleceń lub ich realizacja wskazuje na niepełne rozumienie.
2. Negatywna ocena umiejętności wypowiadania się:
- Czterolatek wypowiada tylko pojedyncze wyrazy i uzupełnia wypowiedź gestem lub z trudem wypowiada proste zdania,
- Połączenia wyrazów są niepoprawne pod względem gramatycznym.
3. Negatywna ocena wypowiadania dźwięków mowy i wyrazów:
- Wymawia dźwięki i wyrazy w taki sposób, że jego wypowiedź jest często niezrozumiała dla otoczenia;
- Różne dźwięki mowy wymawia nieprawidłowo, np. zamiast /f/, /w/ wymawia dźwięki /p/, /b/ zamiast /k/, /g/ wymawia /t/, /d/ zamiast /s, z, c, dz/ – / ś, ź, ć, dź/ zamiast /r/ – /j/ lub wypowiada dźwięki mowy w sposób zdeformowany, np. /r/ wymawia jako /r/ francuskie – języczkowe lub międzyzębowe,
- Ubezdźwięcznia głoski dźwięczne,
- Międzyzębowo wymawia głoski syczace lub ciszące oraz szumiące,
- Ma głos chrapliwy, matowy, nosowy albo zbyt wysoki.
4. Negatywna ocena budowy i sprawności aparatu artykulacyjnego:
- Obserwuje się jakąkolwiek nieprawidłowość w funkcjonowaniu aparatu artykulacyjnego, np. przetrwały niemowlęcy typ połykania, nawykowe oddychanie torem ustnym, słabą pionizacją języka, ogryzanie paznokci, nagryzanie warg, ssanie kciuka i inne.
Dzieci 6 – letnie
1. Negatywna ocena rozumienia poleceń słownych:
- Nie tylko wtedy, gdy sześciolatek nie wykonuje poleceń, ale również wtedy, gdy dziecko nie rozumie pewnych elementów treści poleceń, np. nazw kolorów lub wyrażeń przyimkowych,
2. Negatywna ocena umiejętności wypowiadania się:
- Wypowiada tylko proste zdania,
- Wykazuje ubogi zasób słownictwa,
- Formy gramatyczne jego wypowiedzi są często niepoprawne,
3. Negatywna ocena wypowiadania dźwięków mowy, wyrazów i zdań:
- Wymawia dźwięki i wyrazy w taki sposób, że wypowiedź jest często niezrozumiała dla otoczenia,
- Różne dźwięki mowy wymawia nieprawidłowo, np. zastępuje głoski trudniejsze łatwiejszymi wymawianiowo,
- Ubezdźwięcznia głoski dźwięczne
- Wymawia poszczególne dźwięki w sposób zdeformowany, np. międzyzębowo, bocznie,
- Ma głos chrapliwy, matowy, nosowy albo zbyt wysoki,
- Przestawia lub skraca wyrazy,
- Manifestuje objawy niepłynności mówienia.
4. Negatywna ocena budowy i sprawności aparatu artykulacyjnego:
- Obserwuje się jakąkolwiek nieprawidłowość w funkcjonowaniu aparatu artykulacyjnego, np. przetrwały niemowlęcy typ połykania, nawykowe oddychanie torem ustnym, słabą pionizacją języka, nagryzanie warg, ssanie kciuka i inne.
Pamiętajmy jednak o różnicach indywidualnych dziecka
oraz o indywidualnym tempie rozwoju mowy!
Jak wspierać ROZWÓJ MOWY dziecka?
- Mów, mów i jeszcze raz mów do dziecka;
- Nie udziwniaj wyrazów, mów prawidłowym słownictwem. Nawet jeśli dziecko mówi „lowel”, ty mów „tak to jest rower, świetnie”;
- Rozmawiaj z dzieckiem, podczas czynności domowych, spacerów, zabawy, odpoczynku, opowiadaj dziecku co robisz, relacjonuj czynności dnia codziennego;
- Zadbaj aby dziecko jak najczęściej widziało Twoją twarz, gdy mówisz;
- Ucz słuchania…;
- Gimnastykuj buzię dziecka…;
- Baw się z dzieckiem: śpiewaj, tańcz, rymuj…;
- Ucz prostych wierszyków i piosenek – gdakajcie, miauczcie, kwaczcie, kląskajcie, parskajcie…;
- Rysuj i maluj z dzieckiem…;
- Dmuchajcie, chuchajcie…;
- Wyliczajcie, układajcie własne wyliczanki…;
- Nazywajcie kolory – „żółty jak słońce”, czerwony jak straż pożarna, niebieskie jak niebo itp…;
- Wymyślajcie proste zagadki: „ma cztery łapy i szczeka…”;
- Ruszaj się z dzieckiem: skaczcie, biegajcie, turlajcie się…;
- Wyłącz telewizor i radio (dziecko do 2 roku życia nie powinno mieć kontaktu z włączonym telewizorem);
- Świadomie, celowo, w wyznaczonym czasie włączaj dziecku muzykę, np.: klasyczną, relaksacyjną, a także płyty z krótkimi piosenkami i wierszykami;
- Zachęcaj dziecko do wypowiadania się, nawet jeśli coś wskazuje to poproś, by powiedziało co chce (nawet jedna sylaba wystarczy);
- Ucz dziecko różnych odgłosów np. zwierząt, pojazdów…;
- Bawcie się przed lustrem w śmieszne miny, odgłosy, naśladowanie sylab, wyrazów, bawcie się mówieniem;
- Już dwuletnie dziecko oswajamy z orientacją w przestrzeni poprzez systematyczne powtarzanie:
- „na górze” – równocześnie głaszcząc czubek głowy,
- „na dole” – łechtając podeszwy stóp,
- „z przodu” – dotykając nosa dziecka,
- „z tyłu” głaszcząc jego plecy lub tył głowy.
- Czytaj, czytaj i jeszcze raz czytaj Twojemu dziecku…
ZABAWY STYMULUJĄCE ROZWÓJ DZIECKA
Zestaw ćwiczeń dla rodziców
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia oddechowe odgrywają zasadniczą rolę w profilaktyce i terapii logopedycznej. Stanowią ważny etap w terapii dzieci z dyslalią, afazją, mową bezdźwięczną, jąkaniem oraz opóźnionym rozwojem mowy.
Mówienie jest ściśle związane z oddychaniem, a poprawny sposób oddychania ma ogromny wpływ na prawidłowe kształtowanie mowy. Najważniejszą zasadę stanowi oddychanie przez nos. Dziecko zarówno podczas snu, jak i w dzień, w trakcie codziennych czynności, powinno oddychać przez nos. Nawyk oddychania przez usta może utrudniać pionizację języka, co w konsekwencji prowadzi do nieprawidłowej realizacji głosek takich jak: /l, r, sz, ż, cz, dż/. Mówiąc nabieramy tyle powietrza, ile potrzeba do wypowiedzenia wyrazu lub zdania. U dzieci, które źle gospodarują powietrzem, czyli starają się mówić na jego resztkach, wypowiedź będzie cicha, mało zrozumiała i wysiłkowa. Dla prawidłowego rozwoju mowy kluczowa jest więc nauka właściwego gospodarowania powietrzem, czyli dostosowanie wydechu do długości wypowiedzi.
Zasady wykonywania ćwiczeń oddechowych:
- ćwiczenia oddechowe należy wykonywać rano i wieczorem w przewietrzonym pokoju lub przy otwartym oknie lub w czasie spaceru
- ćwiczenia oddechowe należy wykonywać systematycznie raz lub dwa razy w ciągu dnia npo około 5 min. Po każdym ćwiczeniu potrzebny jest krótki odpoczynek.
- ćwiczenia oddechowe należy wykonywać w różnych pozycjach ciała: leżącej, siedzącej i stojącej.
- w czasie ćwiczeń ciało powinno być rozluźnione a postawa swobodna
- w trakcie ćwiczeń zwrócić uwagę na oddech statyczny (gdy nie mówimy) jak i dynamiczny (realizowany w trakcie mówienia)
Pamiętaj, że dziecko nie wykona poprawnie ćwiczeń oddechowych, jeśli ma infekcję górnych dróg oddechowych, przerost trzeciego migdałka lub krzywą przegrodę nosa!
Cele zabaw oddechowych:
- pogłębienie oddechu;
- wydłużenie fazy oddechowej;
- odróżnianie fazy wdechu i wydechu;
- kształtowanie prawidłowego toru oddechowego (wdech przez nos, wydech przez usta);
- dostosowanie wydechu do czasu trwania wypowiedzi;
- wzmacnianie siły głosu;
- poprawa napięcia mięśni biorących udział w oddychaniu;
- zwiększenie pojemności płuc i lepsze dotlenienie organizmu;
- wzmacnianie mięśnia okrężnego ust;
- wypracowanie celowych ruchów języka i warg (zabawy oddechowe ze słomką).
Przykłady ćwiczeń oddechowych:
- Wdech przez nos wydech ustami;
- Unoszenie rąk w górę podczas wdechu, spokojne opuszczanie rąk przy wydechu;
- Nadmuchiwanie balonów, piłek plażowych;
- Robienie baniek mydlanych
- Dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki pingpongowe, wiatraczki, chorągiewki, piórka, paski papieru…;
- Dmuchanie na papierowe ozdoby zawieszone na nitkach różnej długości, ponad głową dziecka;
- Dmuchanie na kartkę papieru trzymanego przed ustami / końce mogą być fantazyjnie porozcinane – tworząc tzw, frędzelki;
- Gra na instrumentach typu: flet, organki, trąbki, gwizdki;
- Zdmuchiwanie domków z kart, zbudowanych wcześniej wspólnie z rodzicami lub rodzeństwem;
- Studzenie gorących potraw poprzez delikatne dmuchanie;
- Chuchamy na zmarznięte ręce chuu, chuu…
- Bawiąc się z dzieckiem udajemy, że nasze lalki śpią ciiiiii…, drzewa szumią szszszsz…. a z balonika ucieka powietrze sssss….
- Dmuchanie przez słomkę do szklanki w 1/3 wypełnionej wodą;
- Zdmuchiwanie podczas spaceru na świeżym powietrzy na: płatki kwiatów, liście, dmuchawce itp…
- Zabawy:
- „Kto dmuchnie dalej?” np. papierowe kulki z dłoni
- „Kto dmuchnie wyżej?” np. piórko czy kłębuszki waty
- „Mecz piłkarski” np. piłeczki pingpongowe
- „Wyścigi” – np. dmuchanie papierowych kulek po narysowanej trasie wyścigowej
- „Bitwa morska” – np. dmuchanie na papierowe okręciki lub plastikowe łódeczki położone na wodzie
- „Gotowanie obiadu” – np. rozdmuchiwanie przez plastikową rurkę np. kaszy, ryżu, grochu…
Zestaw ćwiczeń dla rodziców
Percepcja słuchowa i koordynacja słuchowo-ruchowa
Zaburzenia mowy czy trudności artykulacyjne mogą mieć wspólną przyczynę – obniżony poziom percepcji słuchowej. Słuch i mowa są współzależne i działają na siebie stymulująco. Poziom rozwoju percepcji słuchowej w zasadniczy sposób decyduje o postępach w rozwoju mowy oraz o możliwościach opanowania umiejętności czytania i pisania.
- Wsłuchiwanie się w odgłosy natury /wyjście na łąkę, do lasu, na spacer, które umożliwiają dziecku usłyszenie dźwięków, również tych dalekich, w pozornie panującej ciszy/.
- Zabawy z użyciem dźwięków dnia codziennego – odgadywanie, który przedmiot wydaje ten dźwięk /warto zacząć od demonstracji tych przedmiotów, ich nazw i odgłosów/.
- Zabawy w naśladowanie odgłosów zwierząt – mogą mieć przeróżną formę, np.:
- kalambury – losowanie kartoników ze zdjęciami /obrazkami/ przeróżnych zwierząt i udawanie ich /sposób poruszania się, zwyczaje oraz wydawane odgłosy/
- zagadki słuchowe – zabawa typu: „Jakie to zwierzę?”
- Wspólna gra na instrumentach – organki, trąbka, flet, gwizdek, bębenek, cymbałki;
- Wspólne wyszukiwanie ciekawych dźwięków – uderzanie w butelki wypełnione różną ilością wody, darcie kartki papieru, stukanie w meble wykonane z różnych tworzyw, etc.
- Zabawy w odtwarzanie rytmów i usłyszanych melodii: rytm można wyklaskać, wytupać, wystukać lub zagrać (za pomocą instrumentu), odtwarzanie zaś powinno działać w dwie strony (raz demonstruje dorosły, raz dziecko). Należy zaczynać od rytmów 2-3-elementowych.
- Zabawy w rymowanie: do podanego słowa dziecko wyszukuje wyraz, który się z nim rymuje – materiałem mogą być pojedyncze słowa oraz wierszyki. W trakcie zabawy warto stworzyć również takie sytuacje, że to dziecko będzie proponować słowa, a dorosły będzie próbował odnaleźć rym.
- Uczenie się zabawnych piosenek, wierszyków, począwszy od prostych, krótkich wierszyków dwu-wersowych, które dziecku stosunkowo łatwo będzie zapamiętać do coraz dłuższych i trudniejszych / na zasadzie stopniowania trudności/.
- Zabawy z głosem w: „cicho-głośno”, „głośniej-ciszej-najciszej”, „szepty i krzyki” – zmienianie natężenia głosu na polecenie. Wesołą odmianą tej zabawy są zmiany głosu podczas śpiewania (głośno-cicho, szybko-wolno, wysoko-nisko).
- Odgadywanie różnych zagadek – ćwiczenia na kojarzenie.
- Słuchanie treści opowiadań i bajek;
- Próby samodzielnego wypowiadania się – opowiadanie różnych zdarzeń, relacjonowanie własnych przeżyć, oglądanych filmów, bajek, przeczytanych książek itp.;
- Odróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej np. Który wyraz jest poprawnie wypowiedziany pierwszy czy drugi: szafa czy safa?
- Zabawy słuchowe:
- „Kto Cię woła?” – rozpoznawanie głosu spośród grona osób znanych dziecku;
- „Kto klasną?” – wskazywanie przez dziecko źródła dźwięku;
- „Co słyszysz?” – wsłuchiwanie się w odgłosy z najbliższego otoczenia;
- Zabawa z klockami– rodzic staje za dzieckiem i klaszcze w dłonie, dziecko wrzuca do pudełka tyle klocków ile było klaśnięć;
- Analiza i synteza wyrazowa:
- Wyróżnianie wyrazów w zdaniu – tyle ile dziecko słyszy wyrazów w zdaniu tyle ustawia klocków lub tyle razy klaszcze w dłonie; w trakcie zabawy warto stworzyć również takie sytuacje, w których to dziecko będzie układało zdania, a dorosły będzie próbował podzielić je na poszczególne wyrazy;
- układanie zdań z rozsypanki wyrazowej;
- zabawa w dokańczanie zdań;
- Analiza i synteza sylabowa:
- dzielenie wyrazów na sylaby np.: ku – ra, lu – pa, pa – ra – sol, lu – ne – ta…. z jednoczesnym wskazywaniem obrazka o tej nazwie
- odgadywanie – Zgadnij co to za wyraz: ku – ra, lu – pa, pa – ra – sol, lu – ne – ta…
- Analiza i synteza głoskowa:
- dzielenie wyrazów na głoski, np.: k – r – a – n, l – a – s, b – u – d – a…
- Wyodrębnianie samogłoski na początku wyrazu;
- Rozpoznawanie i nazywanie spółgłosek na początku, w środku i na końcu wyrazu
Zestaw ćwiczeń profilaktyczno – logopedycznych
dla dzieci z trudnościami w rozwoju mowy
- Gimnastyka buzi, czyli ćwiczenia narządów mowy
Jednym z podstawowych warunków poprawnej artykulacji jest wysoka sprawność biorących w niej udział artykulatorów. Dlatego ważne są ćwiczenia mające na celu uzyskanie zręcznych, celowych ruchów języka, warg, policzków i podniebienia. Uzyskanie ich wysokiej sprawności można osiągnąć tylko drogą odpowiednich, często długotrwałych ćwiczeń.
Ćwiczenia języka:
- Mycie ząbków górnych po wewnętrznej stronie przy szeroko otwartej buzi;
- Mycie ząbków dolnych po wewnętrznej stronie przy szeroko otwartej buzi;
- Liczenie ząbków górnych przy szeroko otwartej buzi;
- Poruszanie językiem z lewa na prawo, dotykając czubkiem języka zębów górnych trzonowych;
- Poruszanie językiem z lewa na prawo, dotykając czubkiem języka kącików ust;
- Dotykanie językiem górnych zębów z wewnątrz i z zewnątrz;
- Oblizywanie językiem zębów ruchem okrężnym przy zwartych wargach;
- Oblizywanie warg przy szeroko otwartych ustach; język wolno krąży dookoła zaczynając raz od lewej, raz od prawej strony /tak jak miś, który oblizuje buzię po zjedzeniu miodku/.
- Zmienianie układu języka z wąskiego na szeroki /język zmienia kształty, raz jest chudy jak szpileczka a raz gruby jak łopata/;
- Mycie/malowanie sufitu naszej buzi /podniebienia/;
- Próba cofania języka w głąb jamy ustnej /języczek zagląda do brzuszka/;
- Dynamizowanie mlaskania i cmokanie;
- Kląskanie jak konik;
- Improwizowanie ssania landrynki i żucia gumy;
- Dynamiczne wymawianie: lalalalala – lllllllllllllll;
- Dynamiczne wymawianie: ddddddd – dt, dt, dt, dddttddttddttdtdt….
Ćwiczenie warg:
- Naprzemienne wymawianie samogłosek: ao, oe, ou, au, aou, aoue, ay, ai….
- Szeroko otwieranie buzi i zamykanue;
- Podnoszenie i opuszczanie dolnej wargi;
- Podciąganie obu zwartych warg do góry i w dół – na przemian;
- Cofanie lewego i prawego kąta ust – na przemian;
- Cofanie obu kątów ust równocześnie;
- Oblizywanie wargą wargi /górną i dolną na przemian/;
- Dotykanie górnymi siekaczami dolnej wargi, a dolnymi górnej – na przemian;
- Przytrzymywanie siekaczami raz górnej wargi, raz dolnej, z równoczesnym poruszaniem wargą wolną;
- Nakładanie warg i poruszanie nimi naśladując królika;
- Naśladowanie parskania konia;
- Ziewanie;
- Chrapanie na wdechu i wydechu;
Ćwiczenia policzków:
- Naśladowanie chomika trzymającego w buzi zapasy /robimy z buzi grubaska
- Wciągamy policzki do wewnątrz buzi /robimy z buzi chudzielca
- Robienie dużego balona z buzi i powolne wypuszczanie z niego powietrza
- Przesuwamy powietrze raz do lewego raz do prawego policzka
- Naśladujemy rybkę – rybce brakuje powietrza, przy zaciśniętych zębach maksymalnie otwieramy wargi.
- Wargi i policzki silnie ściągamy raz w prawo, raz w lewo –/Co się stało z naszymi ustami? Raz są z jednej strony twarzy raz z drugiej”/;
Ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- „Chory kotek” – dzieci kaszlą z językiem wysuniętym do przodu;
- „Śpiący kotek” – dzieci szeroko ziewają, chrapią na wdechu i chrapią na wydechu;
- Naśladowanie karetki pogotowia – eo, eo, eo, au, au,ay, ay…;
- „Pan doktor zaleca:
- Płukanie gardła (naśladowanie)
- Połykanie pastylek (naśladowanie połykania)
- Picie syropu (naśladowanie picia);
- Gryzienie dużego jabłka – 3 ruchy
- Naśladowanie „krowiego żucia”
- Szczękanie zębami – wwwwww…
Opracowała mgr Dorota Setla